معرفی انواع کاشت گلخانه‌ای

کشت گلخانه‌ای یکی از پیشرفته ‌ترین روش‌های تولید محصولات کشاورزی در جهان است که به کشاورزان امکان می‌دهد بدون وابستگی به شرایط سخت آبوهوایی، محصولات باکیفیت، پرمحصول و قابل ‌پیش‌بینی تولید کنند. در گلخانه، دما، نور، رطوبت، خاک، آبیاری و حتی ترکیب غذایی گیاه تحت کنترل قرار دارد، به همین دلیل کشت گلخانه‌ای نه ‌تنها بهره‌وری را افزایش می‌دهد، بلکه مصرف آب و کود را نیز به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد.

در این مقاله، به معرفی انواع روش‌های کاشت گلخانه‌ای و کاربرد هرکدام می‌پردازیم تا دید جامع‌تری نسبت به این حوزه‌ی پرسود به دست آورید.

برای مشاهده جدیدترین محصولات، تجهیزات گلخانه‌ای و همه نیازهای کشاورزی‌تان، همین حالا وارد سایت فروشگاه کشاورزی آریان شوید و یک قدم حرفه‌ای‌تر کشت کنید.

انواع کشت

کشت خاکی در گلخانه، روش سنتی اما پرکاربرد

کشت خاکی در گلخانه یکی از قدیمی ‌ترین و پرکاربردترین روش‌های تولید گیاه است که به‌ دلیل هزینه اولیه کم، سادگی کار و تجربه گسترده کشاورزان همچنان محبوب مانده است. در این روش، گیاهان در بستر خاک کاشته می‌شوند اما شرایط محیطی مانند دما، نور، رطوبت و آبیاری تحت کنترل گلخانه قرار می‌گیرد و همین موضوع باعث تولید محصولی باکیفیت‌ نسبت به فضای باز می‌شود.

خاک به‌طور طبیعی مواد آلی و ریزمغذی‌های مفید دارد، اما به ‌مرور ممکن است با مشکلاتی مانند شوری، فشردگی یا کاهش حاصلخیزی روبه ‌رو شود که با اصلاح و افزودن مواد آلی قابل جبران است. با وجود محدودیت‌ها، کشت خاکی همچنان برای بسیاری از محصولات مانند خیار، گوجه و سبزیجات گزینه‌ای اقتصادی و قابل اعتماد به‌ویژه برای گلخانه‌های کوچک و تازه‌ کار محسوب می‌شود.

اگر دنبال بذر، کود، ابزار یا لوازم گلخانه‌ای هستید، همین الان روی لینک فروشگاه کلیک کنید و از میان ده‌ها محصول تخصصی، انتخاب دقیق و مطمئن داشته باشید.

کشت هیدروپونیک (بدون خاک)، دقت بالا و مصرف کم آب

• رشد گیاه بدون خاک و تنها با محلول غذایی کنترل‌ شده انجام می‌شود.
• مصرف آب تا ۹۰٪ کمتر از کشت خاکی است، زیرا آب در سیستم گردش می‌کند و هدر نمی‌رود.
• عناصر غذایی با دقت میلی‌گرمی تنظیم می‌شوند و گیاه دقیقاً همان موادی را دریافت می‌کند که نیاز دارد.
• ریشه‌ها در محیطی تمیز و بدون آلودگی رشد می‌کنند و بیماری‌های خاکزاد تقریباً حذف می‌شود.
• رشد گیاه یکنواخت‌ است و معمولاً محصول بیشتر و باکیفیتی تولید می‌شود.
• برای سبزی‌ها، توت ‌فرنگی، خیار و گیاهان حساس بسیار کارآمد و سودده است.
• نیاز به تجهیزات اولیه و دانش فنی بیشتری دارد، اما در بلند مدت بسیار اقتصادی می‌شود.

کشت ایروپونیک، تغذیه ریشه‌ها با مه مغذی

کشت ایروپونیک یکی از پیشرفته ‌ترین روش‌های گلخانه‌ای است که در آن ریشه گیاه در هوا معلق می‌ماند و مواد غذایی به ‌صورت مه یا ذرات بسیار ریز روی آن اسپری می‌شود. در این سیستم، ریشه‌ها اکسیژن فراوان دریافت می‌کنند و همین موضوع باعث رشد سریع‌، جذب بهتر مواد غذایی و تولید محصولی سالم‌ می‌شود.

نبود خاک یا بستر، خطر بیماری‌های ریشه را تا حد زیادی کاهش می‌دهد و مصرف آب نیز بسیار کم است، زیرا محلول مغذی دقیقاً در زمان و مقدار لازم پاشیده می‌شود. هرچند راه‌اندازی و نگهداری کشت ایروپونیک به تجهیزات و دانش تخصصی بیشتری نیاز دارد، اما برای تولید گیاهان با ارزش بالا یا جایی که بهرهوری اهمیت زیادی دارد، یکی از کارآمد ترین و مدرن‌ ترین روش‌های کشت گلخانه‌ای به شمار می‌رود.

کشت آکواپونیک، ترکیب پرورش ماهی و گیاه

موضوع	توضیح
تعریف سیستم	ترکیب همزمان پرورش ماهی (آکوaculture) و کشت گیاهان بدون خاک (هیدروپونیک) در یک چرخه بسته و هماهنگ
仕وه عملکرد	فضولات ماهی‌ها تبدیل به مواد مغذی شده و به گیاهان می‌رسد؛ سپس آب تصفیه ‌شده دوباره به مخزن ماهی برمی‌گردد
مزیت اصلی	استفاده دوباره از آب و تبدیل ضایعات ماهی به غذای گیاهان؛ دو محصول با یک منبع
مصرف آب	بسیار کم، به دلیل گردش دائمی و عدم خروج آب از سیستم
نیازهای فنی	مخزن ماهی، فیلتر بیولوژیک، پمپ آب، بستر کشت و سیستم گردش آب
محصولات مناسب	سبزی‌ها، ریحان، کاهو، نعنا، توت ‌فرنگی و ماهی‌هایی مانند تیلاپیا یا قزل‌آلا
مزایا	تولید همزمان ماهی و گیاه، حذف کود شیمیایی، رشد پایدار، صرفه‌ جویی زیاد در آب
چالش‌ها	نیاز به تنظیم دقیق pH، کنترل آمونیاک و نگهداری مداوم از ماهی‌ها
مناسب برای	گلخانه‌های تجاری، محیط‌های کم‌آب، و افرادی که به تولید پایدار و دوستدار محیط ‌زیست علاقه دارند

 

کشت NFT و DFT، سیستم‌های جریان پیوسته

کشت NFT و DFT دو روش محبوب در سیستم‌های هیدروپونیک جریان پیوسته هستند که هر دو بر پایه حرکت دائمی محلول غذایی طراحی شده‌اند، اما عملکرد متفاوتی دارند.

در روش NFT یا جریان لایه نازک، محلول غذایی به‌صورت یک لایه بسیار کم‌عمق در کانال‌ها حرکت می‌کند و ریشه‌ها تنها از بخش پایینی خود با محلول در تماس‌اند، این موضوع اکسیژن‌ رسانی عالی و رشد سریع را ممکن می‌سازد.

در مقابل، روش DFT یا جریان عمیق از یک لایه عمیق‌ از محلول استفاده می‌کند که ریشه‌ها در آن شناورند و همین باعث پایداری بیشتر دما و ذخیره غذای بیشتر می‌شود.

NFT برای گیاهان سبز و ریزبرگ مثل کاهو و سبزیجات فوق‌العاده کارآمد است، درحالی‌که DFT برای مناطق با نوسان دمایی یا مناطقی که نیاز به سیستم پایدارتر دارند گزینه‌ای مطمئن‌ محسوب می‌شود. هر دو روش با گردش مداوم آب، مصرف آب را به حداقل رسانده و محیطی کنترل‌شده برای تولید محصول سالم و پرمحصول فراهم می‌کنند.

کشت بسترهای جایگزین، پیت‌ماس، کوکوپیت و پرلیت

پیت‌ماس

بستر سبک و غنی از مواد آلی

نگهداری عالی رطوبت و مناسب برای جوانه‌زنی

دارای بافت یکنواخت و تهویه مناسب برای رشد اولیه گیاه

 

کوکوپیت

حاصل الیاف نارگیل؛ کاملاً طبیعی و تجدیدپذیر

قدرت جذب و نگهداری آب بسیار بالا

مناسب برای ریشه‌دهی قوی و استفاده در ترکیب با پرلیت

 

پرلیت

سنگ آتشفشانی فرآوری‌شده با وزن بسیار کم

افزایش تهویه و جلوگیری از فشردگی بستر

کمک به زهکشی بهتر و رشد متعادل ریشه

مزیت کلی بسترهای جایگزین

کنترل دقیق‌تر رطوبت و هوا در اطراف ریشه

کاهش آلودگی‌های خاکی و بیماری‌های ریشه

مناسب برای گلخانه‌های مدرن و سیستم‌های نیمه‌هیدروپونیک

 

انتخاب بهترین روش کاشت بر اساس نوع محصول

انتخاب بهترین روش کاشت در گلخانه کاملاً به نوع محصول و نیازهای رشد آن بستگی دارد، زیرا هر گیاه شرایط ویژه‌ای از نظر رطوبت، اکسیژن‌رسانی، تغذیه و فضای ریشه می‌طلبد. برای محصولاتی مانند خیار و گوجه ‌فرنگی که ریشه‌های قوی و رشد پرحجم دارند، کشت خاکی یا بسترهای ترکیبی مثل کوکوپیت پرلیت عملکرد بسیار خوبی ارائه می‌دهد.

در مقابل، گیاهان برگدار مانند کاهو، ریحان و سایر سبزی‌های ریزبرگ معمولاً در سیستم‌های هیدروپونیک به‌خصوص NFT با سرعت و کیفیت بالاتری رشد می‌کنند.

محصولات با ارزش افزوده مانند توت ‌فرنگی می‌توانند در روش‌های بدون خاک مانند NFT یا ایروپونیک بیشترین بهره‌وری را داشته باشند، زیرا به مدیریت دقیق تغذیه و اکسیژن نیاز دارند. همچنین، گیاهان دارویی و زینتی که حساسیت کمتری دارند در بسترهای سبک مثل پیتماس یا کوکوپیت عملکرد مناسبی نشان می‌دهند. در مجموع، انتخاب روش کاشت زمانی موفق خواهد بود که ویژگی‌های محصول، هزینه اولیه، سطح تخصص و شرایط آبوهوایی منطقه با هم هماهنگ شوند.

سخن آخر

کشت گلخانه‌ای امروز دیگر یک انتخاب لوکس یا تجربه آزمایشی نیست؛ بلکه راهی واقعی برای تولید محصول باکیفیت، مدیریت منابع و افزایش درآمد کشاورزان محسوب می‌شود. شناخت انواع روش‌های کاشت کمک می‌کند سیستم مناسب با بودجه، نوع محصول و شرایط منطقه انتخاب شود. هرچقدر روش کاشت دقیق‌ و علمی‌ انتخاب شود، بازده نهایی محصول نیز بیشتر خواهد بود. در نهایت، آینده کشاورزی بدون تردید در گرو توسعه گلخانه‌های نوین و کاربرد تکنولوژی‌های جدید است.

برای اینکه بدانید بذر مناسب گلخانه را انتخاب کنید یا بذر فضای باز، این مقاله را از دست ندهید! وارد صفحه بذرهای فضای باز و گلخانه ای شوید و انتخابی هوشمندانه داشته باشید.»

سوالات متداول

1.   بهترین روش کشت گلخانه‌ای کدام است؟

هیچ روش واحدی برای همه محصولات وجود ندارد؛ برای سبزی‌ها روش هیدروپونیک، برای صیفی‌جات کشت خاکی یا هیدروپونیک و برای توت‌فرنگی معمولاً کشت NFT توصیه می‌شود.2آیا کشت گلخانه‌ای سودآور است؟

بله، به شرط مدیریت درست، انتخاب محصول مناسب و کنترل صحیح شرایط محیطی، بازدهی آن چند برابر کشت فضای باز است.

2.    برای شروع یک گلخانه کوچک چه روشی مناسب‌تر است؟

معمولاً کشت خاکی یا کوکوپیت+پرلیت برای شروع به دلیل هزینه کمتر و سادگی بیشتر مناسب است.

3.    آیا می‌توان تمام سال در گلخانه محصول تولید کرد؟

بله؛ یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های گلخانه همین تولید چهار فصل است.